تحفه حاتمی
نویسنده: شیخ بهایی
به تصحیح: ابوالفضل نبئی، تقی عدالتی
مولف کتاب یا رساله «تحفه حاتمی» بهاء الدین محمد عاملی معروف به شیخ بهایی فرزند شیخ عزالدین حسینی بن الصمد از علمای بزرگ جبل عامل لبنان است که در اکثر علوم عصر خویش به درجه استادی نائل گشت و آثار برجای‌مانده از او همه حکایت از تبحر، استادی و جامعیت او می کنند. کتاب تحفه حاتمی یکی از نوشته‌ها و آثار شیخ بهاء الدین عاملی است که در سال 1031 به رشته تحریر در آمده است. در مقدمه کوتاه مصنف بر این کتاب چنین می‌خوانیم: «چون حاتم‌بیگ (حاتم بیگ اردوبادی از رجال و شخصیت‌های روزگار شاه عباس اول است که وزیری بود باکفایت، صادق و علم‌دوست و آگاه به علوم و هنر) قصد ادراک و فهم مربوط به اسطرلاب را کرد، با من به مباحثه و مذاکره پرداخت و چون رساله‌ای نبود که بر کل مباحث و مطالب ضروری آن فن محتوی و منطوی باشد، لهذا به خاطر فاتر رسید که با قصور بضاعت... رساله‌ای که بر کافه مقاصد ضروری این فن شریف محتوی... باشد ترتیب نماید».
همان‌طور که از مقدمه پیداست موضوع کتاب در خصوص اسطرلاب و علم نجوم است. رساله تحفه حاتمی شیخ از روانی و شیوایی بیان و کوتاهی و ایجاز حدود و رسوم اصطلاحات و نوآوری‌ها برخوردار است. شیخ بهایی مطالب کتاب خود را به هفتاد فصل تقسیم می‌کند که به همین سبب میان آثار شیخ این کتاب با نام دیگر «هفتاد باب» نیز مشهور است.
